बक्षीस पत्र म्हणजे काय? संपूर्ण माहिती

१) बक्षीस पत्र म्हणजे काय?

बक्षीस पत्र (Gift Deed) म्हणजे एक असा कायदेशीर दस्तऐवज ज्याद्वारे एक व्यक्ती दुसऱ्या व्यक्तीस कोणताही मोबदला न घेता स्वतःची मालमत्ता कायमस्वरूपी देऊ शकते.

उदाहरणार्थ:
शेतजमीन, फ्लॅट, प्लॉट, बंगला, किंवा इतर स्थावर / जंगम मालमत्ता ही बक्षीस स्वरूपात दिली जाऊ शकते.हा दस्तऐवज वकीलाच्या साहाय्याने तयार करून नोंदणी कार्यालयात नोंदवला जातो.

२) बक्षीस पत्रासाठी लागणारी आवश्यक कागदपत्रे

1. देणारा आणि घेणारा यांचे ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड)
2. मालमत्तेचा ७/१२ उतारा किंवा इतर पुरावा
3. दोघांचे पासपोर्ट साइज फोटो
4. साक्षीदारांचे आधार कार्ड आणि फोटो
5. मिळकत बोजामुक्त असल्याचा सर्च रिपोर्ट

३) कोणत्या गोष्टी बक्षीस म्हणून देता येतात?

• जमीन (शेती/बिगर शेती)
• फ्लॅट / घर / बंगला
• प्लॉट
• इतर स्थावर मालमत्ता
• काही वेळा जंगम संपत्ती (जसे की – दागिने, वाहन)

४) बक्षीस पत्राची नोंदणी का आवश्यक आहे?

• बक्षीस पत्र हे हस्तांतरणाचा प्रकार असल्याने नोंदणी अनिवार्य आहे.
• केवळ हस्तलिखित किंवा साक्षांशिवाय केलेले पत्र वैध मानले जात नाही.
• नोंदणीसाठी उपनिबंधक कार्यालयात जावे लागते.

नोंदणीसाठी लागणारे शुल्क:

• मुद्रांक शुल्क: रक्तसंबंध असलेल्यांमध्ये – 1% (महाराष्ट्र शासनानुसार)
• नोंदणी फी: ₹200

५) बक्षीस पत्र कोणाला देता येते?

कुटुंबातील सदस्यांना:

• मुलगा / मुलगी
• पती / पत्नी
• आई / वडील
• भाऊ / बहीण
• नातवंडे

इतर व्यक्ती किंवा संस्था:

• मित्र / मैत्रीण
• सेवक / सेवा करणारे
• धार्मिक संस्था
• समाजसेवी संस्था / NGO
• शाळा, हॉस्पिटल, ट्रस्ट (दान स्वरूपात)

६) बक्षीस पत्राचे फायदे

• आपली मालमत्ता हक्काने दुसऱ्याला देण्याचा कायदेशीर मार्ग
• कुटुंबात वाद टाळण्यास मदत
• वारस हक्क स्पष्ट
• सामाजिक हेतूसाठी दान शक्य
• साक्ष व नोंदणीमुळे संपत्तीचा योग्य दस्त

७) बक्षीस पत्र रद्द करता येते का?

होय, पण सहज नाही.

• एकदा नोंदणीकृत झालेलं बक्षीस पत्र रद्द करण्यासाठी न्यायालयाकडे अर्ज करावा लागतो.
• बक्षीस पत्रामध्ये काही अटी घालून तयार केल्यास त्यानुसारच ते रद्द होऊ शकते.
• फसवणूक, दबाव किंवा चुकीची माहिती दिल्यास रद्द करण्यासाठी कायदेशीर प्रक्रिया करावी लागते.

८) बक्षीस पत्र तयार करण्याची प्रक्रिया

1. बक्षीस पत्र तयार करण्यासाठी वकीलाची मदत घ्या
2. आवश्यक कागदपत्रे गोळा करा
3. दोन साक्षीदारांची माहिती आणि सह्या घ्या
4. जवळच्या निबंधक कार्यालयात नोंदणीसाठी जा
5. दस्त नोंदणी करून प्रमाणित प्रत मिळवा

९) महत्वाच्या सूचना

• बक्षीस पत्र नोंदणीविना वैध ठरत नाही
• नोंदणी ही कायदेशीर बंधन आहे
• व्यवहार करताना वकिलाचा सल्ला घ्यावा
• नातेसंबंधावर आधारित बक्षीस असल्यास कमी शुल्क लागू होते
• साक्षीदारांची उपस्थिती अनिवार्य

🔚 निष्कर्ष

बक्षीस पत्र हे आपल्या संपत्तीचे योग्य, कायदेशीर आणि स्पष्ट हस्तांतरण करण्याचा एक प्रभावी मार्ग आहे.
परंतु कोणतीही प्रक्रिया सुरू करण्याआधी वकिलांचा सल्ला घ्या आणि सर्व कायदेशीर बाबी तपासूनच पुढे जा.

पुढे वाचा:

[मृत्युपत्र म्हणजे काय? फायदे, प्रक्रिया व कायदेशीर माहिती] https://knowourlawinmarathi.blogspot.com/2021/05/blog-post.html

         कायदेशीर सल्ल्याची गरज असल्यास

जर तुम्हाला deemed conveyance, वसीयत, भाडेकरार, जमिनीची फेरफार प्रक्रिया या विषयांवर सल्ला हवा असेल, तर खाली संपर्क करा किंवा ब्लॉगवर कमेंट करा.

 [माझ्याशी संपर्क कराMOB NO -9920513093}

बक्षीस पत्र – 10 महत्त्वाचे प्रश्नोत्तर (FAQ)

 Q1. बक्षीस पत्र म्हणजे काय?

उत्तर: बक्षीस पत्र हे एक कायदेशीर कागदपत्र आहे, ज्याद्वारे कोणीही आपली मालमत्ता कोणत्याही मोबदल्याशिवाय दुसऱ्याला देऊ शकतो.

 Q2. बक्षीस पत्र नोंदणी बंधनकारक आहे का?

उत्तर: होय, जर ती अचल मालमत्ता (जसे की जमीन, फ्लॅट, घर) असेल, तर नोंदणी करणे कायद्याने बंधनकारक आहे.

 Q3. बक्षीस पत्रात कोणती मालमत्ता देता येते?

उत्तर: अचल मालमत्ता (जमीन, घर), चल मालमत्ता (सोने, पैसे, शेअर्स), तसेच मालमत्तेवरील हक्क देता येतात, परंतु ती मालमत्ता अस्तित्वात असावी.

 Q4. बक्षीस पत्र रद्द करता येते का?

उत्तर: सहसा बक्षीस पत्र एकदा नोंदणीकृत केल्यानंतर रद्द करता येत नाही. मात्र, काही विशेष अटी घालून रद्द करता येईल अशी तरतूद करता येते.

 Q5. नोंदणी न केलेले बक्षीस पत्र वैध आहे का?

उत्तर: अचल मालमत्तेसाठी नोंदणी नसलेले बक्षीस पत्र कायदेशीरदृष्ट्या मान्य नसते. ते फक्त चल मालमत्तेसाठी कधी-कधी ग्राह्य धरले जाते.

 Q6. बक्षीस पत्रासाठी स्टँप ड्युटी किती लागते?

उत्तर:

• महाराष्ट्रात: नातेवाईकांना दिल्यास 3% स्टँप ड्युटी
• इतर प्रकरणांमध्ये अधिक (5% पर्यंत) लागू शकते
• स्टँप ड्युटी राज्यावर अवलंबून असते

 Q7. बक्षीस पत्र नोंदणीसाठी कोणत्या कागदपत्रांची आवश्यकता असते?

उत्तर:

• ओळखपत्र (Aadhar/PAN)
• मालकीचे कागदपत्र
• बक्षीस पत्राचा मसुदा
• पासपोर्ट साईज फोटो
• साक्षीदारांची ओळखपत्रे

 Q8. बक्षीस पत्र व वसीयत यामध्ये काय फरक आहे?

उत्तर:

• बक्षीस पत्र मालमत्ता हयातीत देण्यात येते
• वसीयत मृत्यूनंतर लागू होते
• बक्षीस पत्र नोंदणीकृत झाल्यावर लगेचच हक्क हस्तांतर होतो

Q9. बक्षीस पत्रातून मिळालेल्या मालमत्तेवर कर लागू होतो का?

उत्तर:

• नातेवाईकांमध्ये दिल्यास कर सूट मिळते (Income Tax Act Section 56)
• इतर नातेसंबंध नसल्यास गिफ्टवर कर लागू होतो (जर ₹50,000 पेक्षा अधिक असेल तर)

 Q10. बक्षीस पत्र कोर्टात पुरावा म्हणून ग्राह्य धरले जाते का?

उत्तर: होय, जर ते नोंदणीकृत असेल तर ते कायदेशीर दस्तऐवज म्हणून कोर्टात मान्य केले जाते