ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजना 2025: अर्ज प्रक्रिया, पात्रता आणि संपूर्ण माहिती

प्रस्तावनाभारतामध्ये असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या कामगारांची संख्या मोठी आहे. बांधकाम मजूर, घरगुती कामगार, शेती कामगार, रिक्शा चालक, रस्त्यावर विक्रेते अशा अनेक मजुरांना निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षिततेचा आधार नसतो. याच समस्येवर उपाय म्हणून केंद्र सरकारने ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजना (E-Shram Card Pension Yojana) सुरु केली आहे. याने मजुरांना निवृत्ती नंतर आर्थिक मदत मिळेल.ही योजना श्रम व रोजगार मंत्रालय (Ministry of Labour and Employment) अंतर्गत राबवली जाते. या योजनेत नोंदणी केलेल्या पात्र कामगारांना 60 वर्षांनंतर दरमहा पेन्शन मिळते. चला तर मग या ब्लॉगमध्ये आपण या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेऊ.

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजना म्हणजे काय?

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजना ही केंद्र सरकारची एक महत्त्वाची सामाजिक सुरक्षा योजना आहे. असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना या योजनेत नोंदणी करून 60 वर्षांनंतर ( तुमचा प्रीमियर नुसार तुम्हाला) दरमहा ₹3,000 पर्यंत पेन्शन मिळू शकते.या योजनेत कामगार व सरकार दोघे मिळून योगदान देतात. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या कामगाराने दरमहा ₹100 ते ₹150 पर्यंत योगदान दिले, तर तितकेच योगदान केंद्र सरकारही करते. निवृत्तीनंतर हा कामगार आजीवन पेन्शनसाठी पात्र ठरतो. व त्यास आर्थिकमदत मिळते.

योजनेचे उद्दिष्ट

असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना आर्थिक आधार देणेनिवृत्तीनंतर नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत उपलब्ध करून देणेसामाजिक सुरक्षिततेत वाढ करणेकामगार व त्यांच्या कुटुंबासाठी भविष्य सुरक्षित करणे

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजनेचे फायदे

1. दरमहा पेन्शन – 60 वर्षांनंतर दरमहा ₹3000 पेन्शन मिळते.2. कौटुंबिक लाभ – जर लाभार्थ्याचा मृत्यू झाला तर त्याच्या पत्नीला/पतीला पेन्शन मिळते.( वारसांना जेकोण असेल ते)3. कमी हप्ता – दरमहा फक्त ₹55 ते ₹200 पर्यंत योगदान.4. ऑनलाईन सुविधा – अर्ज व नोंदणी प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाईन. घर बसल्याहि भरू शकता.5. सुरक्षितता – कामगार व कुटुंबासाठी आर्थिक सुरक्षेची हमी.

पात्रता (Eligibility)

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजनेसाठी खालील अटी लागू आहेत:अर्जदार भारतीय नागरिक असावा.वय 18 ते 40 वर्षांच्या दरम्यान असावे.असंघटित क्षेत्रात काम करणारा कामगार असावा.अर्जदाराकडे ई-श्रम कार्ड असणे आवश्यक आहे.अर्जदाराचा बँक खाते क्रमांक आधार कार्डाशी जोडलेला असावा.कोणत्याही इतर सरकारी पेन्शन योजनेचा लाभ घेत नसावा.

आवश्यक कागदपत्रे

आधार कार्डई-श्रम कार्डबँक खाते पासबुक / IFSC कोडमोबाईल नंबर (आधारला लिंक केलेला)पासपोर्ट साईझ फोटो

नोंदणीसाठी आवश्यक योगदान (Premium)

अर्जदाराचे वय जितके कमी तितका हप्ता कमी.

उदा. 18 वर्षांचा व्यक्ती फक्त ₹55 मासिक योगदान देतो.

वय वाढल्यास हप्ता ₹200 पर्यंत होऊ शकतो.

अर्जदार जितके योगदान करेल तितकेच केंद्र सरकारही योगदान देईल.

ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजनेसाठी ऑनलाईन अर्ज करण्याची पद्धत खालीलप्रमाणे आहे:

1. सर्वप्रथम ई-श्रम पोर्टल किंवा जवळच्या CSC केंद्रावर जा.

2. तुमचे ई-श्रम कार्ड आणि आधार कार्ड द्या.( ई श्रम कार्ड काढले नसेल तर काढून घ्या व त्या नंतर पेन्शन साठी अर्ज करा)

3. “Pradhan Mantri Shram Yogi Maandhan Yojana” (PM-SYM) पर्याय निवडा

.4. अर्ज फॉर्ममध्ये सर्व माहिती भरा – नाव, पत्ता, मोबाईल नंबर, बँक डिटेल्स.

5. मासिक हप्त्याची रक्कम निवडा

.6. आधार OTP द्वारे अर्जाची पडताळणी करा

.7. यशस्वी नोंदणी झाल्यावर तुम्हाला पेंशन योजना कार्ड (Pension Card) दिले जाईल.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

प्र.१: ई-श्रम कार्डशिवाय पेन्शन योजनेत अर्ज करता येईल का?

उ. नाही. या योजनेसाठी ई-श्रम कार्ड आवश्यक आहे. जर नसेल तर csc केंद्रात जाऊन काढून घ्या 

प्र.२: पेन्शनची रक्कम किती मिळेल?

उ. 60 वर्षांनंतर दरमहा ₹3,000 पेन्शन मिळेल.

प्र.३: जर अर्जदाराचा मृत्यू झाला तर काय होईल?

उ. अर्जदाराच्या मृत्यूनंतर त्याच्या पत्नीला/पतीला पेन्शन मिळेल.

प्र.४: या योजनेत कोणत्याही प्रकारचे शुल्क आहे का?

उ. नाही, नोंदणी मोफत आहे. फक्त मासिक योगदान द्यावे लागेल.

प्र.५: हप्त्याचे पैसे कसे वसूल होतात?

उ. हप्त्याची रक्कम थेट बँक खात्यातून ऑटो-डेबिट केली जाते.

निष्कर्ष

ई-श्रम कार्ड पेन्शन योजना ही असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी एक मोठा आधार आहे. अल्प मासिक हप्त्यात सरकारकडून दुहेरी लाभ मिळतो. यामुळे वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षितता मिळून कामगार व त्यांचे कुटुंब निर्धास्तपणे जीवन जगू शकतात.जर तुम्ही असंघटित क्षेत्रात काम करत असाल आणि वय 18 ते 40 वर्षांदरम्यान असेल, तर लगेचच या योजनेत नोंदणी करा. कारण आजची छोटी बचत उद्याची मोठी सुरक्षितता ठरू शकते.